గోబర్ధన్

గోబర్ధన్ లేదా గాల్వనైజింగ్ ఆర్గానిక్ బయో-అగ్రో రిసోర్సెస్ ధన్‌ను 2018లో తాగునీరు మరియు పారిశుద్ధ్య మంత్రిత్వ శాఖ ప్రారంభించింది, దీనిని ఇప్పుడు జల్ శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ అని పిలుస్తారు. గోబర్ధన్ పథకం గ్రామీణ రైతుల గృహాలు మరియు పశువుల వ్యర్థాల నిర్వహణను శాస్త్రీయంగా మరియు పరిశుభ్రంగా చేపట్టేందుకు మద్దతునిస్తుంది. పశువుల వ్యర్థాల యొక్క స్థిరమైన నిర్వహణను ప్రోత్సహించడం మరియు దాని నుండి బయోగ్యాస్ మరియు సేంద్రీయ ఎరువులను ఉత్పత్తి చేయడం ఈ పథకం యొక్క ప్రధాన లక్ష్యం. 

పథకం అవలోకనం:

• పథకం పేరు: గోబర్ధన్ (గాల్వనైజింగ్ ఆర్గానిక్ బయో-వ్యవసాయ వనరుల ధన్)
• పథకం అమలు చేయబడింది: 2018
• స్కీమ్ ఫండ్ కేటాయించబడింది: 10,000 కోట్లు
• ప్రభుత్వ పథకం రకం: కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకం:
• రంగం / నీటి సరఫరా శాఖ: తాగునీరు మరియు పారిశుద్ధ్య శాఖ
• దరఖాస్తు చేయడానికి వెబ్‌సైట్: https://sbm.gov.in/
• హెల్ప్‌లైన్ నం: 011-24362129

గోబర్ధన్ స్కీమ్ ఫీచర్లు

కేటగిరీ	రిమార్క్స్
లబ్ధిదారులు	గ్రామీణ భారత పౌరుడు అయ్యి ఉండాలి
ఒక భాగంగా అమలు	స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ (గ్రామీన్)
పథకం దృష్టి సారిస్తుంది	వ్యవసాయ క్షేత్రాలలో పశువుల పేడ మరియు ఘన వ్యర్థాల కంపోస్ట్, బయోగ్యాస్ మరియు బయో CNG (కంప్రెస్డ్ నేచురల్ గ్యాస్)గా మార్చడం మరియు నిర్వహించడం
సూత్రాలు	పశువుల వ్యర్థాలను సమీకరించి బయోగ్యాస్‌గా మార్చడం (గృహ మరియు పారిశ్రామిక అవసరాల కోసం) బయోగ్యాస్ ప్రక్రియ యొక్క ఉప ఉత్పత్తిగా బయో స్లర్రీని బయో ఎరువుగా ఉపయోగించవచ్చు కమ్యూనిటీ/SHGలు/మిల్క్ కోఆపరేటివ్‌లను ఆపరేషన్ మరియు మేనేజ్‌మెంట్‌లో చురుకుగా పాల్గొనడం కంప్రెస్డ్ బయోగ్యాస్ మరియు బయో ఫెర్టిలైజర్స్ యొక్క భారీ-స్థాయి ఉత్పత్తికి వ్యవస్థాపకత

గోబర్ధన్ పథకం యొక్క నమూనాలు:

స్థానిక పరిస్థితులు, వనరుల లభ్యత మరియు సంఘం యొక్క అవసరాలను బట్టి వివిధ ప్రాజెక్ట్ నమూనాల ద్వారా గోబర్ధన్ పథకాన్ని అమలు చేయవచ్చు. గోబర్ధన్ పథకం యొక్క 4 ప్రధాన ప్రాజెక్ట్ నమూనాలు క్రింది విధముగా ఉన్నాయి,

• వ్యక్తిగత గృహాలు: మూడు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పశువులు ఉన్న గృహాలు ఈ నమూనాను అనుసరించవచ్చు. స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ (గ్రామీన్) బయోగ్యాస్ ప్లాంట్లను నిర్మించేందుకు గృహాలకు సాంకేతిక మరియు ఆర్థిక సహాయాన్ని అందిస్తుంది. ప్లాంట్ నుండి ఉత్పత్తి చేయబడిన బయోగ్యాస్ మరియు స్లర్రీని వంట మరియు ఎరువు కోసం గృహాల ద్వారా ఉపయోగించవచ్చు మరియు ఏదైనా మిగులును మార్కెట్లో విక్రయించవచ్చు.
• కమ్యూనిటీ: ఈ మోడల్ కింద, బయోగ్యాస్ ప్లాంట్‌ను కనీస సంఖ్యలో (5 నుండి 10) కుటుంబాల కోసం నిర్మించవచ్చు. ఉత్పత్తి చేయబడిన బయోగ్యాస్ వంట మరియు లైటింగ్ కోసం ఉపయోగించవచ్చు, మరియు సేంద్రీయ ఎరువులు వ్యవసాయానికి ఉపయోగించవచ్చు. ప్రాజెక్ట్‌ను గ్రామ పంచాయతీ/స్వయం సహాయక బృందాలు నిర్వహించవచ్చు.
• క్లస్టర్‌లు: ఈ మోడల్‌లో గ్రామాల సముదాయంలో బయోగ్యాస్ ప్లాంట్‌ను ఏర్పాటు చేస్తారు, ఇక్కడ అన్ని గ్రామాల నుండి సేంద్రీయ వ్యర్థాలను సేకరించి బయోగ్యాస్ ప్లాంట్‌లో ప్రాసెస్ చేస్తారు. ఉత్పత్తి చేయబడిన బయోగ్యాస్ మరియు సేంద్రియ ఎరువులను గ్రామాల మధ్య పంచుకోవచ్చు మరియు మిగులును మార్కెట్‌లో విక్రయించవచ్చు.
• కమర్షియల్ CBG (కంప్రెస్డ్ బయోగ్యాస్): ఈ మోడల్‌లో, ఉత్పత్తి చేయబడిన ముడి బయోగ్యాస్ కంప్రెస్ చేయబడుతుంది మరియు వాహన ఇంధనంగా ఉపయోగించబడుతుంది లేదా పరిశ్రమలకు విక్రయించబడుతుంది. ఉత్పత్తి చేయబడిన స్లర్రీని బయో-ఎరువుగా మార్చావచ్చు మరియు రైతులకు విక్రయించవచ్చు. కంప్రెస్‌డ్ బయోగ్యాస్ ప్లాంట్‌లను వ్యవస్థాపకులు/సహకార సంఘాలు/గౌశాలలు మొదలైనవారు నిర్వహించవచ్చు.

గోబర్ధన్ పథకానికి సంబంధించిన తాజా వార్తలు:

ఇటీవల, కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ 10,000 కోట్ల మొత్తం పెట్టుబడితో వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రోత్సహించడానికి పథకం కింద 500 కొత్త ‘వేస్ట్ టు వెల్త్’ ప్లాంట్‌లను ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు ప్రకటించారు.

• ఈ 500 ప్లాంట్లలో, 200 ప్లాంట్లు కంప్రెస్డ్ బయోగ్యాస్ కోసం (గ్రామీణ ప్లాంట్లలో 75 ప్లాంట్లు)
• 300 – కమ్యూనిటీ లేదా క్లస్టర్ ఆధారిత ప్లాంట్లు.

గోబర్ధన్ పథకం యొక్క ప్రయోజనాలు:

• పశువుల వ్యర్థాలను సేంద్రీయ ఎరువులు, బయోగ్యాస్ మరియు ఇతర ఉప-ఉత్పత్తులుగా మార్చడంలో రైతులకు సహాయం చేయడం ద్వారా ఈ పథకం రైతులకు ఆదాయ వనరును అందిస్తుంది. ఇది రైతులు తమ ఇన్‌పుట్ ఖర్చులను తగ్గించడం ద్వారా అదనపు ఆదాయాన్ని పొందడంలో సహాయపడుతుంది.
• సేంద్రియ ఎరువుల వాడకం నేల ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుస్తుంది, ఇది మంచి పంట దిగుబడికి దారి తీస్తుంది మరియు రసాయన ఎరువుల అవసరాన్ని తగ్గిస్తుంది. ఇది దీర్ఘకాలంలో రైతులకు లాభదాయకంగా ఉంటుంది, ఎందుకంటే ఇది ఖరీదైన ఇన్‌పుట్‌లపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించగలదు.
• పశువుల వ్యర్థాలను సేంద్రీయ ఎరువులు మరియు బయో-గ్యాస్‌గా మార్చడం ద్వారా, పర్యావరణ కాలుష్యాన్ని తగ్గించడానికి మరియు స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతులను ప్రోత్సహించడానికి ఈ పథకం సహాయపడుతుంది.

సవాళ్లు:

• పథక విజయం రైతులు మరియు గ్రామస్థుల చురుకైన భాగస్వామ్యంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అవగాహన లేకపోవడం, ప్రోత్సాహకాలు లేకపోవడంతో చాలా మంది ఈ పథకంలో పాల్గొనేందుకు ఆసక్తి చూపడం లేదు.
• ఈ పథకానికి బయో-గ్యాస్ ప్లాంట్లు మరియు నిల్వ సౌకర్యాల ఏర్పాటు అవసరం, ఇది అనేక గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఒక ముఖ్యమైన సవాలుగా ఉంది.

అవసరమైన పత్రాలు:

• ఆధార్ కార్డ్
• నివాస ధృవీకరణ పత్రం
• పాస్‌పోర్ట్ సైజు ఛాయాచిత్రం

ఎలా దరఖాస్తు చేయాలి:

దశ 1: http://sbm.gov.in/Gobardhan/ లింక్ పైన క్లిక్ చేసి అధికారిక వెబ్‌సైట్‌ను సందర్శించండి

దశ 2: హోమ్‌పేజీలో, ‘రిజిస్ట్రేషన్’ చిహ్నంపై క్లిక్ చేయండి

దశ 3: దరఖాస్తు ఫారమ్ స్క్రీన్‌లో ప్రదర్శించబడుతుంది

దశ 4: దరఖాస్తు ఫారమ్‌లో అవసరమైన వివరాలు (వ్యక్తిగత వివరాలు, చిరునామా వివరాలు, యూజర్ ఐడి, పాస్‌వర్డ్, మొబైల్ నంబర్, OTP మొదలైన రిజిస్ట్రేషన్ వివరాలను పేర్కొనండి.) అన్నింటినీ నమోదు చేయండి.

దశ 5: దరఖాస్తు ఫారమ్‌ను పూర్తి చేసిన తర్వాత, ఆన్‌లైన్‌లో సమర్పించండి.

దశ 6: విజయవంతమైన నమోదు తర్వాత, దరఖాస్తుదారు రైతులు వినియోగదారు పేరు మరియు పాస్‌వర్డ్ ఉపయోగించి వారి ఖాతాలోకి లాగిన్ చేయవచ్చు. 

ముగింపు:

గోబర్ధన్ పథకం పునరుత్పాదక శక్తి మరియు సేంద్రీయ ఎరువుల మూలాన్ని అందించడం ద్వారా గ్రామీణ ప్రజలకు ప్రయోజనం చేకూర్చడమే కాకుండా, పశువుల పేడను బహిరంగంగా కాల్చడం వల్ల కలిగే కాలుష్యాన్ని తగ్గించడంలో మరియు స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతులను ప్రోత్సహించడంలో కూడా సహాయపడుతుంది.