సుస్థిర పద్ధతులను అవలంబిస్తూ ఔషధ మొక్కల యొక్క పరిరక్షణ, అభివృద్ధి మరియు నిర్వాహణ చేపడుతున్న ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ

ఆయుష్ అనేది భారత ప్రభుత్వంలో ఆయుర్వేదం, యోగా, నేచురోపతి, యునాని, సిద్ధ మరియు హోమియోపతి వంటి ప్రత్యామ్నాయ వైద్య విధానాలను ప్రోత్సహించే విభాగం. భారతదేశంలోని ప్రజలకు సంపూర్ణమైన మరియు సమగ్రమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలను అందించి ఆధునిక ఆరోగ్య సంరక్షణ పద్ధతులతో ఈ సాంప్రదాయ వైద్య విధానాలను ఏకీకృతం చేయడం దీని లక్ష్యం.

అవలోకనం:

భారత ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ వివిధ పథకాల ద్వారా ఔషధ మొక్కల సుస్థిరమైన నిర్వహణను ప్రోత్సహిస్తుంది. ఔషధ మొక్కల పరిరక్షణ, అభివృద్ధి కోసం కేంద్ర రంగ పథకం మరియు ఔషధ మొక్కల స్థిరమైన నిర్వహణ కోసం పరిరక్షణ, మూలికా తోటల స్థాపన, విలువ జోడింపు కార్యకలాపాలు, పరిశోధన మరియు అభివృద్ధికి ప్రాజెక్ట్ ఆధారిత మద్దతును అందిస్తుంది. జాతీయ ఆయుష్ మిషన్ పంటసాగు, నర్సరీ స్థాపన, పంట అనంతర నిర్వహణ మరియు మార్కెటింగ్ మౌలిక సదుపాయాలకు మద్దతునిస్తుంది. జాతీయ ఔషధ మొక్కల బోర్డు రైతులలో ఔషధ పంటల సాగును ప్రోత్సహించడానికి ఔషధ మొక్కలకు సంబంధించిన సమాచారం ప్రజల్లోకి తీసుకెళ్లడానికి ప్రచార కార్యకలాపాలు, నర్సరీలు మరియు ప్రాంతీయ సులభతర కేంద్రాలకు మద్దతునిస్తుంది. ఈ కార్యక్రమాలు ఔషధ మొక్కలను సంరక్షించడం మరియు వాటి వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడంతోపాటు ప్రజలకు జీవనోపాధి అవకాశాలను అందించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.

జాతీయ ఔషధ మొక్కల బోర్డు మరియు ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ అందించిన మద్దతు రైతులకు వారి భూమిలో ఔషధ మొక్కల పెంపకం, నాణ్యమైన మొక్కల కోసం నర్సరీలను ఏర్పాటు చేయడం, పంట అనంతర నిర్వహణ, మార్కెటింగ్ మౌలిక సదుపాయాల మరియు ప్రాథమిక ప్రాసెసింగ్ లో సహాయపడుతుంది. వారికి ఇది అదనపు ఆదాయ వనరు మరియు జీవనోపాధిని అందిస్తుంది. ప్రభుత్వం నిర్వహించే సమాచారం మరియు విద్య కార్యకలాపాలు, వర్క్‌షాప్‌లు, సెమినార్లు మరియు శిక్షణా కార్యక్రమాలు ఔషధ మొక్కల ప్రాముఖ్యత, సాగు పద్ధతులు మరియు మార్కెట్ అవకాశాలపై రైతులకు అవగాహన కల్పిస్తాయి. ప్రాంతీయ మరియు సహజ కేంద్రాల ఏర్పాటు ద్వారా ఔషధ మొక్కలు మరియు మూలికల నాణ్యమైన మొక్కలను అభివృద్ధి చేయడంలో రైతులకు ఆర్థిక మరియు సాంకేతిక సహాయాన్ని అందించవచ్చు. మొత్తం మీద, ఈ కార్యక్రమాలు రైతులకు విభిన్న ఆదాయ వనరులను అందించడం, వారి సామాజిక-ఆర్థిక స్థితిని మెరుగుపరచడం మరియు సహజ వనరుల స్థిరమైన వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడం ద్వారా వారికి ప్రయోజనం చేకూరుస్తాయి.

ముఖ్యమైన సమాచారం :

• ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు జాతీయ ఔషధ మొక్కల బోర్డు భారతదేశంలో ఔషధ మొక్కల పెంపకం మరియు పరిరక్షణను ప్రోత్సహిస్తున్నాయి.
• రైతులకు ఆర్థిక మరియు సాంకేతిక సహాయం అందించడం, నర్సరీలను ఏర్పాటు చేయడం మరియు శిక్షణా కార్యక్రమాలను నిర్వహించడం వంటి వివిధ పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలు ప్రారంభించబడ్డాయి.
• 2021 నాటికి, ఔషధ మొక్కల సంరక్షణ, అభివృద్ధి మరియు సుస్థిర నిర్వహణ కోసం కేంద్ర రంగ పథకం కింద 1498 ప్రాజెక్ట్‌లకు మద్దతు లభించింది.
• 103026.32 హెక్టార్ల విస్తీర్ణంలో 24,000 హెర్బల్ గార్డెన్‌లు మరియు 57 నర్సరీల అభివృద్ధితో పాటు ఇన్-సిటు/ఎక్స్-సిటు పరిరక్షణ మరియు వనరుల పెంపుదలకు మద్దతు ఇవ్వబడింది.
• జాతీయ ఆయుష్ మిషన్ 2015-2020 నుండి 56,305 హెక్టార్ల విస్తీర్ణంలో ఔషధ మొక్కల పెంపకం, 220 నర్సరీలు మరియు 354 పంట తర్వాత నిర్వహణ యూనిట్లకు మద్దతు ఇచ్చింది.
• జాతీయ ఆయుష్ మిషన్ యొక్క ఔషధ మొక్కల కాంపోనెంట్ కింద, గుర్తించబడిన క్లస్టర్లు/మండలాలలో 140 ప్రాధాన్యత కలిగిన ఔషధ మొక్కలను పెంచడం జరిగింది.
• రైతులకు అవగాహన కల్పించడానికి మరియు ఔషధ మొక్కల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడానికి వర్క్‌షాప్‌లు మరియు కొనుగోలుదారు-విక్రేత సమావేశాలు వంటి సమాచారం, విద్య మరియు సమాచారం కార్యకలాపాలు నిర్వహించబడ్డాయి.
• జాతీయ ఔషధ మొక్కల బోర్డ్ ఔషధ మొక్కల వ్యాపారం కోసం సులభమైన మార్కెట్ సౌలభ్యాన్ని అందించడానికి “ఇ-చరక్” అప్లికేషన్ మరియు హెల్ప్‌లైన్‌ను అభివృద్ధి చేసింది.

శీర్షిక :

భారత ప్రభుత్వం, ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు జాతీయ ఔషధ మొక్కల బోర్డు ద్వారా, ఔషధ మొక్కల సంరక్షణ, అభివృద్ధి మరియు స్థిరమైన నిర్వహణను ప్రోత్సహించడానికి అనేక పథకాలను అమలు చేసింది. ఈ పథకాలు ఔషధ మొక్కల సర్వే, సంరక్షణ మరియు వనరులను పెంపొందించడం, మూలికా తోటల ఏర్పాటు, విలువ జోడింపు కార్యకలాపాలకు మద్దతు ఇవ్వడం, రైతులలో ప్రాధాన్యత కలిగిన ఔషధ మొక్కల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడం, రైతులకు శిక్షణ మరియు విద్య అందించడం కోసం ప్రాజెక్ట్ ఆధారిత మద్దతును అందిస్తాయి. ఈ కార్యక్రమాలు వేలాది ప్రాజెక్టులకు మద్దతు ఇచ్చాయి, నర్సరీలను స్థాపించాయి, రైతులకు ఆర్థిక మరియు సాంకేతిక సహాయాన్ని అందించాయి మరియు దేశంలోని వేలాది మంది రైతులకు శిక్షణ ఇచ్చాయి. ఈ ప్రయత్నాలు ఔషధ మొక్కల పెంపకంలో నిమగ్నమైన రైతులకు ఆదాయ అవకాశాలు మరియు మెరుగైన జీవనోపాధికి దారితీశాయి.