జాతీయ తేనెటీగల పెంపకం మరియు తేనె మిషన్ (ఎం బి హెచ్ ఎం) భారతదేశంలో శాస్త్రీయ తేనెటీగల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడానికి మరియు అభివృద్ధి చేయడానికి చేసిన ప్రయత్నాల గురించి ఇటీవల ముఖ్యాంశాలు చేస్తోంది. 2020లో ప్రారంభించబడిన ఈ మిషన్ తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమను మెరుగుపరచడం మరియు ఆదాయ ఉత్పత్తి, ఉపాధి మరియు వ్యవసాయ అభివృద్ధికి దాని సహకారం అందించడం ద్వారా ‘తీపి విప్లవం’ సాధించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
పథకం అవలోకనం:
పథకం పేరు: జాతీయ తేనెటీగల పెంపకం మరియు తేనె మిషన్ (ఎం బి హెచ్ ఎం)
పథకం సవరించబడింది: 2020లో ప్రారంభించబడింది
పథకానికి నిధి కేటాయించబడింది: రూ. 3 సంవత్సరాలకు 500 కోట్లు (2020-21 నుండి 2022-23)
ప్రభుత్వ పథకం రకం: సెంట్రల్ సెక్టార్ పథకం
స్పాన్సర్డ్/సెక్టార్ స్కీమ్: వ్యవసాయం & రైతుల సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ
లక్షణాలు:
జాతీయ తేనెటీగల పెంపకం మరియు తేనె మిషన్ (ఎం బి హెచ్ ఎం) కింద, కింది ముఖ్య లక్షణాలు అమలు చేయబడ్డాయి:
- లక్ష్యం: దేశంలో ‘తీపి విప్లవం’ సాధించడంపై దృష్టి సారించి, భారతదేశంలో శాస్త్రీయ తేనెటీగల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడం మరియు అభివృద్ధి చేయడం ఈ పథకం లక్ష్యం.
- లక్ష్యాలు: తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమలో సమగ్ర వృద్ధిని ప్రోత్సహించడం, వ్యవసాయ మరియు వ్యవసాయేతర కుటుంబాలకు జీవనోపాధిని అందించడం, వ్యవసాయం మరియు ఉద్యానవన ఉత్పత్తిని మెరుగుపరచడం, అదనపు మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు తాజా సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల వ్యాప్తి మరియు నైపుణ్యాభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం ఈ మిషన్ లక్ష్యాలు.
- మహిళా సాధికారత: ఈ పథకం తేనెటీగల పెంపకం ద్వారా మహిళలకు సాధికారత కల్పించడంపై ప్రత్యేక దృష్టి పెడుతుంది.
- సమీకృత తేనెటీగల పెంపకం అభివృద్ధి కేంద్రం: సమీకృత తేనెటీగల పెంపకం అభివృద్ధి కేంద్రాల ఏర్పాటు తేనెటీగల పెంపకందారులకు సమగ్ర మద్దతు మరియు మార్గదర్శకత్వం అందించడంలో సహాయపడుతుంది.
- శ్రేష్ఠత యొక్క కేంద్రం: తేనెటీగల పెంపకంలో పరిశోధన, ఆవిష్కరణలు మరియు జ్ఞానాన్ని పంచుకోవడానికి వీలుగా సెంటర్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్‌లు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.
- మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి: ఈ పథకంలో తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమకు మద్దతుగా టెస్టింగ్ మరియు వ్యాధి నిర్ధారణ ప్రయోగశాలలు, అనుకూల నియామక కేంద్రాలు, తేనెటీగల చికిత్సకేంద్రలు మరియు అణు నిలువలు ఉన్నాయి.
- ఆర్థిక వ్యయం: 2020-21 నుండి 2022-23 వరకు మూడు సంవత్సరాల వ్యవధిలో మిషన్ కోసం రూ.500 కోట్లు కేటాయించారు.
లాభాలు:
- ఆదాయం మరియు ఉపాధి కల్పన: ఈ పథకం తేనెటీగల పెంపకం కార్యకలాపాల ద్వారా ఆదాయం మరియు ఉపాధి కల్పనకు అవకాశాలను అందిస్తుంది.
- జీవనోపాధి మద్దతు: ఇది వ్యవసాయ మరియు వ్యవసాయేతర కుటుంబాలకు మద్దతును అందిస్తుంది, వారి ఆర్థిక శ్రేయస్సును ప్రోత్సహిస్తుంది.
- మెరుగైన వ్యవసాయ మరియు ఉద్యానవన ఉత్పత్తి: తేనెటీగల పెంపకం మెరుగైన పరాగసంపర్కానికి దోహదపడుతుంది, ఇది అధిక పంట దిగుబడికి దారి తీస్తుంది మరియు వ్యవసాయ మరియు ఉద్యానవన ఉత్పత్తిని మెరుగుపరుస్తుంది.
- నైపుణ్యాభివృద్ధి: ఈ మిషన్ తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమలో అత్యాధునిక సాంకేతికతల వ్యాప్తి మరియు నైపుణ్యాభివృద్ధిపై దృష్టి సారిస్తుంది, తేనెటీగల పెంపకందారులను తాజా జ్ఞానం మరియు అభ్యాసాలతో సన్నద్ధం చేస్తుంది.
- మహిళా సాధికారత: ఈ పథకం మహిళలకు తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమలో పాల్గొనడానికి మరియు ఆర్థిక స్వాతత్రం పొందేందుకు అవకాశాలను కల్పించడం ద్వారా వారికి శక్తినిస్తుంది.
లోపము:
జాతీయ తేనెటీగల పెంపకం మరియు తేనె పథకం (ఎం బి హెచ్ ఎం) వివిధ ప్రయోజనాలను అందజేస్తున్నప్పటికీ, నిర్దిష్ట విభాగాలు లేదా భౌగోళిక ప్రాంతాలకు చెందిన రైతులకు కొన్ని పరిమితులు లేదా సవాళ్లు ఉండవచ్చని గమనించడం ముఖ్యం. ఈ సవాళ్లలో కొన్ని ప్రాంతాలలో వనరులు, శిక్షణ లేదా తగిన తేనెటీగల పెంపక పరిస్థితులకు ప్రాప్యత లేకపోవడం ఉండవచ్చు.
ముగింపు:
వ్యవసాయం & రైతుల సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రారంభించిన జాతీయ తేనెటీగల పెంపకం మరియు తేనె పథకం (ఎం బి హెచ్ ఎం) శాస్త్రీయ తేనెటీగల పెంపకాన్ని ప్రోత్సహించడంలో మరియు భారతదేశంలో ‘తీపి విప్లవం’ తీసుకురావడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. తేనెటీగల పెంపకం పరిశ్రమ వృద్ధికి తోడ్పాటు అందించడం, మహిళలకు సాధికారత కల్పించడం మరియు వ్యవసాయోత్పత్తిని పెంపొందించడం ద్వారా, ఈ పథకం రైతుల జీవితాలను మార్చే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది మరియు దేశం యొక్క సమగ్ర అభివృద్ధికి దోహదపడుతుంది.
